Ở nam giới, tuyến tiền liệt (TTL) có kích thước 2-3 cm, nặng khoảng 20g nằm bao bọc lấy đoạn đầu của ống niệu đạo, hình giống như quả roi. Từ tuổi dậy thì, TTL phát hành ra tinh dịch làm môi trường cho tinh trùng hoạt động. Ở người cao tuổi, nếu TTL phát triển phì đại sẽ gây triệu chứng tắc nghẽn đường tiểu, có khi dẫn đến ung thư.
Các loại bướu ở TTL:
Bướu ở TTL có hai loại: loại bướu lành tính và loại bướu ác tính hay ung thư.
Bướu lành TTL: hay gặp ở nam giới trên 50 tuổi. Hiện chưa biết rõ nguyên nhân gây bướu. Người ta cho rằng có các nhân tố ảnh hưởng như: bệnh thường gặp ở những người hoạt động tình dục nhiều, nhưng những người tu hành vẫn có thể bị bướu TTL; phương pháp tự miễn; viêm nhiễm TTL lúc trẻ thì khi cao tuổi dễ bị bướu lành TTL... Bướu lành TTL đa số không có triệu chứng. Chỉ khi người bệnh đến trên 60 tuổi mới sinh ra những giận dữ trong khi đi tiểu và lúc đó người bệnh mới đi khám.
Ung thư TTL: ít gặp hơn bướu lành. Bệnh được phát hiện cơ bản do nồng độ Prostate Specific Antigen (PSA) là kháng nguyên đặc hiệu của TTL trong máu. Trước đây người ta cho rằng ung thư TTL là một bệnh của những nước Âu Mỹ vì tỷ trọng bệnh tại các nước này cao hơn rõ rệt so với các nước Á Phi. Ngày nay người ta thấy có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến ung thư TTL như: ung thư TTL cũng khá phổ biến ở các nước châu Á; các nước càng phát triển thì số lượng người ung thư TTL càng tăng; tuổi thọ bình quân càng cao thì tỷ trọng ung thư TTL càng nhiều.Người da trắng dễ bận bịu bệnh hơn người da màu; ăn nhiều thịt dễ bận bịu bệnh hơn; ăn nhiều đậu nành ít bận bịu bệnh có lẽ vì đậu nành có chất đối kháng nội tiết tố sinh dục nam; những người làm việc tiếp xúc nhiều với các chất phóng xạ dễ bận bịu bệnh; nếu ăn nhiều thịt, mỡ động vật chế biến ở nhiệt độ cao sẽ sinh ra chất heterocyclic amines, hoặc khi nướng trên lửa sẽ sinh ra polycyclic aromatic hydrocarbons, là những chất gây ra ung thư; hoạt động tình dục nhiều cũng có thể gây ra ung thư TTL, tuy nhiên vấn đề này còn đang gây nhiều tranh cãi; phì đại TTL cũng có nguy cơ ung thư; nhân tố di truyền: nếu cha bận bịu bệnh thì con cũng dễ bận bịu bệnh...
Triệu chứng của bướu TTL
trước tiên là rối loạn tiểu tiện nhẹ, người bệnh thường thấy một trong hai triệu chứng là tiểu đêm hoặc tiểu chậm. Đàn ông cao tuổi phải đi tiểu nhiều lần trong đêm; Lúc đi tiểu thì phải đứng một lúc lâu mới tiểu được. Trường hợp nặng hơn, người bệnh thấy hiện tượng tiểu khó, phải rặn một lúc lâu mới khởi đầu tiểu được; cảm giác tiểu không hết nước tiểu dù nỗ lực cũng khó tiểu hết. Thực ra khi đó bướu TTL đã có những chèn ép vào ống niệu đạo và bệnh đã ở vào giai đoạn muộn. Quá giai đoạn nói trên, bệnh có thể gặp các biến chứng: bí tiểu, đái ra máu, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, sỏi bàng quang, sỏi thận, suy thận, ung thư đã di căn.
Xác định bướu TTL Tại Canada có 20.000 trường hợp ung thư TTL mới phát hiện mỗi năm; Ở Hoa Kỳ tỷ trọng bệnh là 160/100.000 dân của người Mỹ da trắng , người Mỹ da đen là 100/100.000; Hồng Kông 18/100.000, Nhật 17/100.000, Sigapore 16/100.000; Ung thư TTL là loại ung thư nhiều nhất ở Thái Lan và là nguyên nhân gây tử chiến do ung thư đứng hàng thứ nhì; Ở Malaysia ung thư TTL đứng hàng thứ 8, với Philippines là hàng thứ 12, Indonesia là hàng thứ 15 trong tất cả các loại ung thư.
Tại Canada có 20.000 trường hợp ung thư TTL mới phát hiện mỗi năm; Ở Hoa Kỳ tỷ trọng bệnh là 160/100.000 dân của người Mỹ da trắng , người Mỹ da đen là 100/100.000; Hồng Kông 18/100.000, Nhật 17/100.000, Sigapore 16/100.000; Ung thư TTL là loại ung thư nhiều nhất ở Thái Lan và là nguyên nhân gây tử chiến do ung thư đứng hàng thứ nhì; Ở Malaysia ung thư TTL đứng hàng thứ 8, với Philippines là hàng thứ 12, Indonesia là hàng thứ 15 trong tất cả các loại ung thư. |
Người ta chẩn đoán xác định bướu TTL bằng một hay nhiều lý lẽ sau đây: sờ thấy TTL sưng to khi thăm trực tràng; siêu âm có thể chẩn đoán được bướu; soi bàng quang; thử kháng nguyên đặc hiệu TTL trong máu; sinh thiết.
Các lý lẽ điều trị bướu TTL
- Nếu là bướu lành, thì lý lẽ điều trị tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ. Trường hợp nhẹ người bệnh có thể được theo dõi hoặc dùng thuốc điều trị làm nhỏ bướu; làm giãn cơ vòng cổ bàng quang để dễ đi tiểu; dùng thuốc nam, thuốc bắc làm giảm sút các triệu chứng kích thích bàng quang để người bệnh bớt tiểu nhiều lần.
- Ung thư TTL có 3 lý lẽ chính để điều trị: phẫu thuật, dùng thuốc và xạ trị (dùng tia hay chất phóng xạ). Tuỳ theo tình trạng bệnh mà dùng lý lẽ phù hợp. Nếu khối ung thư TTL đã xâm lấn ra ngoài vỏ bọc hoặc di căn ra nơi khác thì điều trị chỉ là tạm thời. Nội soi cắt đốt một phần tuyến để người bệnh đi tiểu được, còn đa số mô tuyến ung thư để lại. Sau đó mổ cắt bỏ 2 tinh hoàn để đào thải nguồn nội tiết androgen ảnh hưởng lên khối ung thư, hoặc tiêm thuốc ức chế androgen. Bệnh nhân phải được theo dõi bằng PSA, nếu PSA tăng gấp đôi nồng độ ban đầu, cần điều trị bằng thuốc hoặc tia xạ.
Trường hợp ung thư TTL ở giai đoạn còn khu trú, chưa di căn nên chọn lý lẽ mổ cắt toàn phần TTL để lấy hết toàn cục khối ung thư. Nhược điểm của phẫu thuật này là người bệnh đi tiểu không kiểm soát một vài tháng sau phẫu thuật rồi mới quay về thông thường, vì hệ thống cơ vòng giữ nước tiểu đã bị cắt bỏ cùng với TTL.
Phương pháp xạ trị có thể áp dụng cho bất kỳ giai đoạn nào của bệnh.
(ThS. Trần Quốc An)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét