Tự kỷ hay rối loạn tâm thần?

Từ mấy năm lại đây, trên một số phương tiện thông tin đại chúng người ta đã cảnh báo cho các bậc cha mẹ một căn bệnh khá nan giải có ở một số trẻ nhỏ, đó là bệnh tự kỷ với những biểu hiện là trẻ chậm biết nói,

PGS.TS. Nguyễn Ánh Tuyết

Cần phát hiện sớm những rối nhiễu tâm lý của trẻ để có hướng điều trị.(Ảnh chỉ có tính chất minh họa)

Từ mấy năm lại đây, trên một số phương tiện thông tin đại chúng người ta đã cảnh báo cho các bậc cha mẹ một căn bệnh khá nan giải có ở một số trẻ nhỏ, đó là bệnh tự kỷ với những thể hiện là trẻ chậm biết nói, ngôn ngữ bần cùng, sợ chạm mặt mọi người, rối loạn hành vi, hiểu biết quá hạn hẹp so với trẻ cùng tuổi... Tôi đã tò mò về căn bệnh này cả trong thực tế lẫn trong sách báo thì thấy tên gọi của bệnh này không phải là tự kỷ (egocentrisme) mà tên gọi đích thực của nó là rối loạn tâm thần (autisme).

Aautisme, hiện có người dịch là tự kỷ (ngay trong từ điển Pháp - Việt xuất bản năm 1988, người ta cũng dịch autisme là tự kỷ mà không giải thích) gần giống với thuật ngữ duy kỷ. Cả hai thuật ngữ này đều chỉ hiện tượng lấy mình làm trung tâm, vì theo chữ Hán thì kỷ là bản thân đối lập với tha là cái khác mình (vật khác, người khác). Tự kỷ là xuất phát từ bản thân cũng như duy kỷ là theo bản thân.

Thực ra theo Tự điển Larousse- 2001 thì autisme là rối loạn tâm thần, đó là một bệnh lý nhưng chưa rõ nguồn gốc là thần kinh hay tâm lý, hiện thời đang được tranh luận. Biểu hiện dễ nhận ra của bệnh này là sự mất quan hệ với thế giới bên ngoài, điển hình là tâm thần phân lập ở người lớn và thường xảy ra ở trẻ em.

Ở trẻ em, rối loạn tâm thần thường hiện ra ở những năm đầu đời mà đặc điểm là sự hờ hững đối với bao quanh và không có nhu cầu xác lập một chỗ đứng trong không gian, vụng về trong động tác bắc chước hành vi, rối loạn về ngôn ngữ và bất lực trong giao tiếp, đứa trẻ không nói hoặc chỉ thể hiện bằng những tiếng rất khó hiểu, trẻ bắt chước tiếng nói mà không có ý nghĩa gì... là những thể hiện nổi bật (Tự điển Larousse-2001- trang 99).

Với những thể hiện như thế thì autisme không thể gọi là tự kỷ mà chỉ có thể gọi là rối loạn tâm thần. Rối loạn tâm thần là một bệnh lý, còn tự kỷ là một đặc điểm tâm lý thường có ở hầu hết trẻ dưới 3 tuổi.

Trẻ em bận rộn bệnh rối loạn tâm thần, đó là một bệnh lý nan giải khiến các bậc cha mẹ hết sức sợ hãi, vì nó ảnh hưởng nặng nề đến sự phát hành của trẻ về mọi phương diện,kì cục là trí tuệ, nên cần phải phát hiện kịp thời và chạy chữa lúc trẻ còn bé một cách công trạng. Hiện nay trên thế giới cũng như ở các thị trấn lớn nước ta (như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh) đã có các trung tâm chữa bệnh rối loạn tâm thần (autisme) cho trẻ em có hiệu quả tốt. Nhưng rất tiếc là người ta đã gọi nhầm đó là bệnh tự kỷ!

Về thực chất, hiện tượng tự kỷ không phải là bệnh lý mà là một đặc điểm tâm lý của hầu hết trẻ khoảng 3 tuổi (có thể sớm hơn hay muộn hơn một chút) khi ý thức bản ngã (tức là “cái tôi”) hiện ra, trẻ có nhu cầu tự khẳng định, thể hiện tính chủ quyền của mình, muốn tự làm lấy mọi việc (như tự xúc cơm, tự rửa mặt, tự mặc quần áo, tự đi giày, tự đi chơi...), câu nói cửa miệng của trẻ lúc này là “con tự”!. Đó là một bước khôn lớn đáng kể trong quá trình phát hành. Nhưng đồng thời với nó, trẻ lại có những thể hiện trái tính trái nết, đó là khuynh hướng tập trung vào mình và lấy mình làm trung tâm để xử lý mọi việc (như làm ngược lại ý của người lớn, chỉ thích tuân theo ý muốn chủ quan của mình- bướng bỉnh, giành mọi thứ về mình, giải thích mọi việc theo ý mình, thậm chí còn ăn vạ khi không được thỏa mãn một nhu cầu nào đó...) và câu nói thể hiện thái độ của trẻ đối với người bao quanh là “không khiến!”. Tuy tự kỷ không phải là bệnh lý nhưng cũng cần giúp trẻ khắc phục, nếu không sẽ biến thành thói quen xấu ảnh hưởng đến nhân cách sau này. Để tránh hiện tượng tự kỷ, một mặt cần phải cho trẻ năng hoạt động, cọ xát với thực tiễn giúp trẻ nhận ra sự khác biệt giữa ý muốn chủ quan của mình với sự vật khách quan, mặt khác cần cho trẻ giao tiếp rộng rãi với mọi người để trẻ nhận ra chuẩn mực và quy tắc cần chấp hành trong cuộc sống xã hội, chứ không thể muốn làm gì thì làm.

Chúng ta hết sức hoan nghênh việc chữa bệnh rối loạn tâm thần, một căn bệnh nan giải của trẻ em do các bác sĩ, các nhà tâm lý học đã tổ chức chăm chữa. Nhưng tôi xin đề nghị một điều là không nên gọi đó là bệnh tự kỷ mà nên gọi tên đích xác của nó là bệnh rối loạn tâm thần. Hãy gọi tên sự vật đúng với thực chất của nó, như vậy sẽ tìm ra những cách thức đúng đắn trong điều trị và cần thiết hơn là không nhầm lẫn giữa trẻ mang bệnh lý rối loạn tâm thần (autisme) với những trẻ tầm thường đang ở độ tuổi mà đặc điểm tâm lý dễ nhận thây là tự kỷ (egocentrisme).