Y học cổ truyền - Tản mạn vị thuốc mang tên “nữ”

Ngay từ thời xa xưa, tên gọi của các cây thuốc đẹp đã luôn luôn gắn với người đàn bà Việt Nam, như bạch đồng nữ (Clerodendrum vicosum Vent.),

Ngay từ thời xa xưa, tên gọi của các cây thuốc đẹp đã luôn luôn gắn với người thiếu phụ
Việt Nam, như bạch đồng nữ (Clerodendrum vicosum Vent.), một thứ cây mọc ở nhiều vùng miền trong nước ta, có ngù hoa màu trắng ngà, tượng trưng cho sự tkhô giòn tao của phái đẹp. Rồi hàng loạt các cây khác cùng họ, như cây ngọc nữ thơm (Clerodendrum philippinum) có hoa hình mâm xôi, màu thuần trắng, tượng trưng cho sự trong sáng của các cô gái, rồi cây ngọc nữ biển, cùng họ, phân bố ở vùng duyên hải Thái Bình, Nam Định đầy nắng và gió, cát, tượng trưng cho sự chịu thương, siêng năng, bền bỉ dẻo dai của người thiếu phụ
.

 

Có điều hay là các cây thuốc này lại chủ chốt chỉ dùng để trị các bệnh của các chị em phái đẹp, như bệnh khí hư bạch đới, bệnh dị ứng, nấm da… Hình như
còn bao cây thuốc khác cũng mang cái ý nghĩa cao đẹp đó, như cây trinh nữ (Mimosa pudica L.), họ trinh nữ (Mimosaceae), với những cánh hoa màu tím hồng, tượng trưng cho lòng tình nghĩa của người thiếu phụ
, với những cái lá kép chân vịt, chỉ hơi đụng nhẹ đã cụp xuống, tượng trưng cho sự bí mật, e thẹn của những em gái mới lớn.

 

Thế nhưng lại có giá trị đưa lại giấc ngủ dịu dàng, ngon lành cho mọi người. Chỉ cần lấy một ít cành mang lá, độ 40g, sắc lên uống là đã có thể làm yên lòng cho những người khó ngủ, mất ngủ. Cây trinh nữ hoàng cung (Crinum latifolium L.), họ loa kèn đỏ (Amaryllidaceae), với cụm hoa mọc thành tán trên một cán dẹt, dài khoảng 40cm, với lá bắc màu lục, với cánh hoa màu trắng hồng, tượng trưng cho dáng điệu sang trọng
, vẻ đẹp kiều diễm nhưng rất khỏe mạnh của người thiếu phụ
Việt Nam.

 

Và chính cây thuốc này cũng mang lại hạnh phúc cho những người thiếu phụ
, đó là dùng lá của nó để chữa các bệnh ung thư vú, ung thư tử cung... Ngoài các cây mang tên “nữ”, còn nhiều các vị thuốc khác mang tên gắn liền với ý nghĩa của một người mẹ “mẫu”, như mẫu lệ, mẫu đơn bì, trân châu mẫu… Trên thực tế, đó cũng là những vị thuốc rất quý trong y học cổ truyền. 

  GS.TS.Phạm Xuân Sinh