Y học cổ truyền - Món ăn - phương thuốc từ hồ đào

Theo Đông y, hồ đào vị ngọt, ấm; vào thận phế. Tác dụng bổ khí, nuôi huyết, nhuận táo, ôn phế, hóa đờm, định suyễn, ích mệnh môn, lợi tam tiêu.

Hồ đào còn gọi là óc chó, hạnh đào, khương đào, vạn tuế tử, lạc tây... Tên khoa học: Juglans regia L., họ óc chó (Juglandaceae). Cây hồ đào mọc ở nơi khí hậu ẩm mát quanh năm, là cây di thực, có ở một số tỉnh miền núi phía bắc nước ta.

Bộ phận dùng: nhân - hồ đào nhục; ngoài ra còn dùng lá, quả.

Thành phần hóa học: Nhân hồ đào chứa protein, dầu béo; các khoán thùg chất Mg, Mn, Ca, P, Fe, các sinh tố A, B2, C, E. Quả chứa chín chứa acid ascorbic. Lá chứa acid ascorbic caroten. Quả và nhiều bộ phận khác chứa glycosid. Do có lượng acid béo chưa no hàm lượng cao nên có tính năng
dinh dưỡng tốt, làm tăng lượng protein huyết tkhô nóng
, giảm cholesterol trong máu nên thích hợp với các người bệnh
tim mạch.

Theo Đông y, hồ đào vị ngọt, ấm; vào thận phế. Tác dụng bổ khí, nuôi huyết, nhuận táo, ôn phế, hóa đờm, định suyễn, ích mệnh môn, lợi tam tiêu. Dùng cho các trường hợp thận hư, lưng đau mỏi, run yếu hai chân, liệt dương di tinh, tiểu buốt, tiểu đục cặn, đại tiện khó
, viêm da lở ngứa, eczema.

Liều dùng cách dùng: 10 - 30g, nấu luộc, chưng hầm hay ăn sống.

Một số phương thuốc
có hồ đào

Chữa đau lưng mỏi gối: Hồ đào nhân 30g, bổ cốt chỉ 100g, đỗ trọng 100g. Cho xay nhuyễn, làm viên. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 5g.

Chữa thận lạnh, đau ngang lưng, liệt dương, đái buốt, đái rắt. Hồ đào nhân 12g, ba kích 10g, ích trí nhân 8g, ô dược 8g, cẩu tích 8g.

Hồ đào nhân.

Các món ăn chữa bệnh có hồ đào:

Mứt hồ đào sơn tra đường phèn: Hồ đào nhân 150g, sơn tra tươi 50g, đường phèn 200g. Hồ đào nghiền hậu trong nước thành dạng sệt loãng, sơn tra ép nghiền hậu lọc lấy nước; thêm đường phèn, nấu tan đường và đun sôi là được. Ăn tùy ý. Dùng cho người bệnh
viêm khí phế quản, ho khan ít đờm.

Mứt kẹo hồ đào, bổ cốt chỉ: Hồ đào nhục 60g, bổ cốt chỉ 30g. Hồ đào nghiền hậu nát, bổ cốt chỉ sao rượu, tán mịn khuấy với mật thành dạng mứt kẹo cho ăn. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản do hư hàn gây ho suyễn, đau mỏi lưng, thắt lưng.

Sirô hồ đào: Hồ đào 3kg, rượu 5 lít, sirô dược dụng 1500ml. Hồ đào nghiền hậu vụn, cho rượu, đun nóng, đậy kín, phơi nắng 20 - 30 ngày đến khi chuyển màu đen, lọc lấy rượu, thêm sirô, khuấy đều. Cho uống mỗi lần 10 - 20ml; ngày 1 - 2 lần. Dùng cho người bệnh
loét dạ dày, loét hành tá tràng (có thể ăn khi đau).

Hồ đào, rau hẹ xào dầu vừng: Hồ đào nhân 60g, rau hẹ  250g, dầu vừng 30g. Hồ đào đập giập, dùng dầu vừng xào hồ đào và rau hẹ chín, thêm muối gia vị vừa ăn. Dùng cho các trường hợp di tinh liệt dương. Thực đơn này nếu thêm một hoặc hai cái thận lợn càng tốt.

TS. Nguyễn Đức Quang