Táo bón ở trẻ em có thể do nguyên nhân công dụng hoặc có thể do bệnh lý. Nguyên nhân công dụng thường gặp là do cách thức ăn không cân bằng, thiếu chất xơ; do trẻ uống không đủ nước; do mải chơi, ngại nhà vệ sinh lạ... Táo bón do bệnh lý như: hẹp hậu môn, hẹp ruột, ruột già quá to, rối loạn vận động ruột, bệnh nội tiết chuyển hóa... Hiểu và biết được những nguyên nhân này, phụ huynh sẽ thuận tiện hơn trong việc phòng ngừa và điều trị đi tiêu khó cho trẻ.
Khắc phục chứng đi tiêu khó ở trẻ
Giai đoạn tập ăn dặm: Do chỉnh sửa cách thức ăn: trẻ đang từ bú mẹ chuyển sang bú bình (sữa mẹ chuyển sang sữa công thức); thức ăn lỏng, mềm chuyển sang thức ăn đặc...
Giai đoạn lớn hơn: Trẻ có nguy cơ bị đi tiêu khó trong giai đoạn tập ngồi bô hay bồn cầu vì nhiều nguyên nhân. Trẻ không thích ngồi bô hay bồn cầu do vậy chúng có thể nỗ lực nín nhịn đi vệ sinh. Trẻ nín làm phân càng ở lâu trong cơ thể càng khô giòn hơn khiến trẻ đau và dễ rách hậu môn, chảy máu khi đi vệ sinh. Vì vậy, trẻ dễ nín nhịn nhiều hơn để khỏi phải ngồi bô hay bồn cầu. Chế độ ăn thiếu nhiều chủng loại,vẫn còn dựa vào nhiều vào sữa nên thường bị thiếu chất xơ.
Giai đoạn đi học: Một số bé miễn cưỡng phải dùng nhà vệ sinh tại trường vì chúng không quen, điều này có thể dẫn đến việc nín, nhịn đi vệ sinh. Khi khối phân đóng cứng trong trực tràng lớn dần lên, bé không thể giữ được nữa nên làm són phân ra quần (ị đùn). Điều này khiến bé thực sự xấu hổ và thấp thỏm nên sẽ thu mình lại, không nhập cuộc các hoạt động trường lớp như các bạn cùng lứa. Hình như, phân ứ đọng lâu ngày còn có tác hại làm bé biếng ăn, tăng cân chậm, chỉnh sửa tính tình (dễ cáu kỉnh, mệt mỏi, mất tập trung...).
Giai đoạn trẻ tập ăn dặm là thời điểm trẻ dễ bị đi tiêu khó.
Nguyên nhân gây đi tiêu khó ở trẻ
Mẹ ít sữa hoặc mẹ bị đi tiêu khó: Sữa mẹ là thức ăn hoàn chỉnh, thích hợp, vệ sinh và thích hợp nhất đối với hệ tiêu hóa và hấp thu của trẻ. Nhiều bà mẹ sau đẻ, sau mổ thường gặp hiện tượng bị đi tiêu khó. Mẹ cho con bú bị đi tiêu khó thì phải điều trị đi tiêu khó cho mẹ. Mẹ cần ăn nhiều chất xơ được cung ứng từ rau quả tươi, uống nhiều nước, khác nhau các loại nước hoa quả vừa cung ứng vitamin và cả các ion nhất là kali rất cần cho sự vận động của ống tiêu hóa... Trẻ bú sữa mẹ trọn vẹn ít khi bị đi tiêu khó hơn so với sữa công thức (sữa hộp, sữa ngoài có thể làm ruột hấp thụ nước nhiều hơn làm phân bị khô và khó di chuyển ra ngoài).
Mặt khác, đi tiêu khó có thể do mẹ cho con uống sữa pha quá đặc khi cho rằng: trẻ sẽ ăn được nhiều hơn trong một lần bú bình, khi đó lượng nước trong ngày mà trẻ cần hấp thu ít đi dẫn tới đi tiêu khó. Vì vậy, khi trẻ ăn sữa ngoài bị đi tiêu khó nên pha sữa loãng hơn tầm thường một chút, có thể pha thêm 1 thìa cà phê nước quả (cam, quít...) vào cốc sữa cho trẻ hoặc dùng nước cháo pha sữa cho trẻ từ 4 tháng trở lên.
Trẻ uống ít nước, ăn quá nhiều chất đạm mà ít chất xơ
Nhiều bé không thích ăn rau dẫn tới sự mất phẳng phiu trong thực đơn của trẻ. Trẻ ăn quá nhiều chất đạm, không đủ chất xơ. Rau quả và trái cây tươi là nguồn cung ứng chất xơ dồi dào. Nước ép của các loại trái cây tươi có nhiều vitamin C, B, E, các vi chất, chất xơ... nhập cuộc vào quá trình chuyển hóa thức ăn, giúp tiêu hóa thuận tiện. Tuy nhiên, các nhà chuyên môn vẫn khuyên nên cho trẻ ăn trái cây thay vì uống nước sẽ tốt hơn cho hệ tiêu hóa, cải thiện chứng đi tiêu khó nhờ chất xơ và chất bã có trong trái cây.
Uống ít nước cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị đi tiêu khó. Nhu cầu về nước được tính theo công thức chung: 40ml x cân nặng. Nhiều trẻ thường xuyên chạy nhảy, nô đùa nhưng uống rất ít nước; một số trẻ khác thích uống các loại nước giải khát đóng chai, nước ngọt có ga làm hết nhanh cảm giác khát nước, kích thích hệ tiêu hóa làm trẻ đi tiểu nhiều, lượng nước bù lại cho cơ thể sau các hoạt động chuyển hóa mất đi dẫn tới đi tiêu khó.
Bên cạnh đó, trong thời đại internet, trẻ em ít vận động thể chất cũng gây ra chứng đi tiêu khó. Vận động thể lực sẽ kích thích đẩy mạnh quá trình chuyển hóa năng lượng, bàn thảo chất, điều hòa công dụng trong cơ thể.
Táo bón do bệnh lý hoặc do dùng thuốc
Trẻ ốm, trẻ bận rộn các bệnh như viêm đường hô hấp cấp tính, dị tật bẩm sinh tại ống tiêu hóa và các bệnh mạn tính khác... khi phải dùng thuốc điều trị trong một thời gian dài, uống nhiều thuốc, dùng nhiều loại kháng sinh dẫn tới tình trạng trẻ bị rối loạn tiêu hóa và đi tiêu khó. Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị hiệu quả.
Lời khuyên của thầy thuốc
Thuốc điều trị đi tiêu khó chỉ nên dùng theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Tuy nhiên chỉ nên dùng thuốc trong thời gian ngắn vào giai đoạn khởi đầu điều trị. Giai đoạn sau là bằng việc chỉnh sửa và điều chỉnh cách thức dinh dưỡng, khuyến khích trẻ vận động, sinh hoạt thích hợp với lứa tuổi, rèn thói quen cho trẻ đi đi tiêu vào khoảng thời gian nhất định trong ngày khi không hối hả, làm động tác xoa nhẹ - massage ở vùng bụng thường xuyên có tác dụng tăng mạnh nhu động ruột, tăng mạnh công dụng tiêu tháo của ruột, giúp cho hệ tiêu hóa của trẻ mạnh mẽ, phòng ngừa chứng đi tiêu khó. Tất cả các thuốc điều trị đi tiêu khó đều có ảnh hưởng không tốt nếu như dùng kéo dài.
BS. Nguyễn Tố Ngân (Bệnh viện Bạch Mai)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét