ThS. Nguyễn Quang Bảy
Suy giáp ở thiếu phụ có thai thường đưa đến nhiều hậu quả xấu cho thai nhi, nguy hại nhất là đứa trẻ sinh ra bị đần độn và kém phát hành về thể chất, vì thế yên cầu phải được phát hiện sớm và điều trị kịp thời cả trước và trong thời gian có mang. Tuy nhiên do bệnh thường tiến triển lặng lẽ, khó nhận biết hoặc do nhiều cơ sở y tế không có kỹ năng làm các xét nghiệm tầm soát nên bệnh hay bị bỏ sót.
Nguyên nhân phổ biến gây suy giáp trong thời kỳ có mang
Có rất nhiều nguyên nhân gây suy giáp và tất cả đều có thể xảy ra ở các thiếu phụ có mang. Nguyên nhân phổ biến nhất là do viêm tuyến giáp mạn tính có tính chất tự miễn hay còn gọi là bệnh Hashimoto (mang tên của vị bác sĩ người Nhật Bản đã phát hiện ra căn bệnh này). Bệnh Hashimoto có thể có từ trước khi có mang (nhưng do là bệnh mạn tính, cốt truyện ung dung nên có thể nhiều người không biết) hoặc cũng có biểu hiện ra lần trước tiên khi có thai.
- Các nguyên nhân gây suy giáp khác có thể là do đã bị cắt tuyến giáp hoặc do điều trị iode phóng xạ (I131) hoặc do đang điều trị basedow bằng thuốc kháng giáp trạng tổng hợp liều quá cao.
- Những thiếu phụ có nguy cơ cao bị suy giáp trong thời gian có mang gồm đã hoặc đang điều trị cường giáp (bằng thuốc kháng giáp trạng tổng hợp, phẫu thuật, iode phóng xạ), có tiền sử gia đình nhiều người bị bệnh tuyến giáp, người có bướu cổ to, người đã bị viêm tuyến giáp hoặc suy giáp trong lần có thai trước... Lưu ý là ở những vùng bị thiếu iốt, thai nghén có thể làm bướu cổ to lên.
Người mẹ bị suy giáp có những nguy cơ gì ?
Nếu không được điều trị hoặc điều trị không hoàn toản thì người mẹ có thể bị tất cả các biến chứng cổ truyền của suy giáp như thiếu máu, đau yếu cơ, suy tim sung huyết, lờ đờ, đi tiêu khó... Trong khi họ còn có nguy cơ bị các biến chứng liên quan đến sản khoa khác như tiền sản giật, bất thường bánh nhau, đẻ con nhẹ cân và chảy máu nhiều sau đẻ. Những biến chứng này có xu hướng phổ biến ở các thiếu phụ bị suy giáp nặng, còn phần nhiều các trường hợp suy giáp nhẹ có thể không có triệu chứng gì không giống nhau hoặc rất nhẹ và khó phát hiện được.
Thai nhi của các bà mẹ bị suy giáp có những nguy cơ gì?
- Tuyến giáp của thai nhi chỉ được hình thành và khởi đầu hoạt động ở tuần thứ 10 - 12 của thai kỳ, điều này có nghĩa là trong 12 tuần đầu (3 tháng đầu), thai nhi dựa vào hoàn toàn vào nguồn hormon tuyến giáp từ người mẹ. Do đó nếu mẹ bị suy giáp thì con cũng sẽ bị suy giáp. Trong khi, thai nhi còn dựa vào vào lượng iode (cần cho tổng hợp hormon tuyến giáp) do người mẹ cung ứng.
- Hormon tuyến giáp có vai trò cực kỳ cần thiết đối với sự phân chia, hình thành các cơ quan cũng như sự phát hành bộ não của trẻ. Những đứa trẻ bị suy giáp bẩm sinh có thể có những bất thường trầm trọng cả về sự phát hành trí tuệ và thể chất nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hiện nay ở một số bệnh viện lớn đã có chương trình sàng lọc bệnh tuyến giáp ở trẻ sơ sinh, kết quả cho thấy phần nhiều những bất thường này là có thể phòng ngừa được nếu được phát hiện và điều trị sớm bằng bổ sung hormon tuyến giáp ngay sau ktừ trần.
- Cũng chính vì các nguy cơ trầm trọng trên mà hiện giờ nhiều thầy thuốc khuyến cáo các thiếu phụ có thai nên kiểm tra TSH khi có kế hoạch có thai và trong 3 tháng đầu của thai kỳ mà tốt nhất là ngay khi phát hiện có thai. Với những người đã có suy giáp và đang điều trị bằng hormon tuyến giáp (levothyroxin) thì cần làm xét nghiệm FT4 và TSH ngay khi biết có thai và hàng tháng trong suốt thời gian có mang vì nhu cầu hormon tuyến giáp tăng lên trong thời kỳ có mang, yên cầu phải tăng liều thuốc điều trị. Nếu những người chưa bận rộn bệnh tuyến giáp và xét nghiệm TSH lần đầu sau khi có thai là thông thường thì hầu như không cần kiểm tra lại nữa. Tuy nhiên, họ nên trao đổi kỹ với thầy thuốc để được bình chọn một cách toàn bộ, tránh bỏ sót các nguy cơ.
Những người bị suy giáp nên được điều trị như thế nào trong khi có mang?
Cách thức điều trị suy giáp ở những thiếu phụ có mang cũng giống như những người không có mang, bằng cách bổ sung dạng hormon tuyến giáp tổng hợp. Tốt nhất và bình an nhất là các thiếu phụ có thai được điều chỉnh liều tối ưu, đạt bình giáp từ trước khi có thai. Họ cần được xét nghiệm tính năng tuyến giáp (FT4 và TSH) mỗi 6-8 tuần (mỗi lần khi đi khám thai), nhưng nếu phải chỉnh sửa liều levothyroxin thì nên kiểm tra lại sau 4 tuần. Mục tiêu là đảm bảo nồng độ FT4 và TSH phải trong giới hạn thông thường. Ngay sau khi đẻ, bệnh nhân nên quay quay về liều như trước khi có thai. Cần biết rằng các vitamin có chứa sắt sử dụng trước ktừ trần có thể làm giảm sự hấp thu hormon tuyến giáp ở đường tiêu hóa. Vì thế 2 thuốc này nên được sử dụng cách nhau ít nhất 2-3 giờ.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét