Nifedipin có công dụng tránh thai?

Nhiều người đã biết nifedipin là thuốc hạ huyết áp và chữa chứng đau nửa đầu (migraine), thuộc nhóm chẹn calci, dùng hàng ngày và có đến 6 hãng bào chế lớn đã sản xuất thuốc này.

BS. Xuân Anh

Nhiều người đã biết nifedipin là thuốc hạ huyết áp và chữa chứng đau nửa đầu (migraine), thuộc nhóm chẹn calci, sử dụng hàng ngày và có đến 6 hãng bào chế lớn đã phát hành thuốc này.

Tinh trùng tiếp cận với trứng.

Bác sĩ Susan Benoff của Bệnh viện North Shore thuộc Trường đại học tổng hợp New York, Mỹ là người trước tiên nhận thấy nifedipin có tác dụng tránh thai vào năm 1952 khi một cặp vợ chồng điều trị hiếm muộn đã nhiều lần thụ tinh trong ống nghiệm nhưng thất bại. Khi soi tinh trùng dưới bí mậth hiển vi thấy hình thể có vẻ thông thường nhưng làm các test đặc biệti thấy tinh trùng thiếu một chất hóa học có tác dụng kết nối cần thiết là mannose lectin và màng tinh trùng có lượng cholesterol cao hơn thông thường. Khi người chồng chuyển sang sử dụng loại thuốc hạ huyết áp khác thì nồng độ cholesterol ở màng tinh trùng giảm đi nhiều và cặp vợ chồng đã thụ thai được trong vòng vài tháng. Bác sĩ Benoff cũng nghiên cứu một số trường hợp hiếm muộn khác trước đây có nguyên nhân bí mật và thấy các ông chồng đều có sử dụng nifedipin.

Thuốc chẹn calci có tác dụng chẹn phần nào kênh calci ở các tế bào của tim và mạch máu (kênh calci điều hòa các ion calci đi qua màng tế bào). Những kênh calci này là những "cửa" có điện thế thấp có khả năng xuyên qua màng tế bào để chuyển các tín hiệu điện cho các cơ để cơ co hay giãn. Các thuốc chẹn calci khiến cho vận tốc bàn thảo calci giảm đi và khiến cho các cơ của hệ tuần hoàn giãn ra và vì thế huyết áp giảm. Các thuốc chẹn calci cũng phần nào xong hãm các kênh calci bên trong màng tế bào của tinh trùng và vì thế đã ảnh hưởng đến hoạt động của tinh trùng chứ không phải là sự phát hành ra tinh trùng. Nam giới sử dụng nifedipin vẫn tạo ra lượng tinh trùng thông thường và các tinh trùng có vẻ vẫn hoạt động thông thường khi xem dưới bí mậth hiển vi nhưng các test lại cho thấy những tinh trùng này không thể thụ tinh cho trứng. Các nhà khoa học trong labo của bác sĩ Benoff đã quan sát thấy tinh trùng của nam giới sử dụng nifedipin có nồng độ thấp mannose lectin ở màng tế bào, một chất rất cần thiết để liên kết với màng ngoài của trứng. Điều trị bằng nifedipin có thể ngăn cản mannose lectin di chuyển tới bề mặt của màng tế bào bằng cách khiến cho màng trở nên cứng nhắc do có quá nhiều cholesterol bám vào. Các nhà khoa học cũng nhận thấy có thể có nhiều hơn một týp kênh calci ở màng tinh trùng và những týp này cần tính đến khi chế tạo thuốc.

Cho tới nay vẫn chưa có thử nghiệm lâm sàng nào chứng minh các thuốc chẹn kênh calci có tác dụng tránh thai cho nên chưa có câu trả lời chắc chắn cho vấn đề này.

Ngoài ra hiệu quả của nifedipin trên thực nghiệm đã được chứng minh nhưng các nhà nghiên cứu đặc biệti chứng minh rằng người bệnh ở các khoa hiếm muộn khác vẫn không xong sử dụng thuốc chẹn calci mà vẫn đạt kết quả thụ tinh. Vì các thuốc chẹn calci không làm chỉnh sửa tiến trình tạo ra tinh trùng nên nam giới tự ý sử dụng nifedipine để tránh thai không thể nương tựa số lượng tinh trùng để bình chọn hiệu quả tránh thai. Chỉ có các test bình chọn về công dụng tinh trùng tại các khoa hiếm muộn mới có khả năng đo lường được hiệu quả tránh thai của nifedipin nhưng giá thành rất đắt (khoảng từ 300 - 600USD). Vì không có thử nghiệm lâm sàng về hiệu quả tránh thai của nifedipin cho nên liều lượng nào thì có tác dụng tránh thai cũng vẫn là một bí mật.

Bệnh nhân sử dụng thuốc chẹn calci để hạ huyết áp với liều lượng khác biệt và tác dụng phụ tùy thuộc vào liều lượng.

Có nhiều loại thuốc chẹn calci và liều lượng sử dụng cũng rất khác biệt thì điều đó có nghĩa là tác dụng phụ cũng rất nhiều chủng loại nhưng thường gặp nhất (ở 2 - 12% số người sử dụng) là phù nề ngoại biên (các chi), nhức đầu nhẹ, nóng bừng mặt và buồn nôn. Các thuốc chẹn calci không đi kèm với bất kỳ tác dụng nào đến hormon hay libido (dục năng). Nifedipin đã có mặt trên thị trường hơn 20 năm và độ bình yên đã được xác định, tuy nhiên nếu nam giới có huyết áp thông thường mà sử dụng nifedipin để tránh thai thì phạm vi và mức độ của các tác dụng phụ có thể khác. Tới nay, nifedipin chưa được sử dụng thử nghiệm trên nam giới có huyết áp thông thường hay thấp.

Các hãng dược phẩm không ân cần nghiên cứu về tác dụng tránh thai của nifedipin vì 2 lí do: không muốn khách hàng biết về tác dụng tránh thai của nifedipin, như thế sẽ làm giảm doanh số bán nifedipin như là thuốc hạ huyết áp. Thuốc nifedipin đang biến thành thuốc được phát hành công khai (hết thời hạn giữ gìn tác quyền) nên nhiều hãng dược khác đã phát hành thuốc, các hãng lớn cũng không hữu ích gì nếu tiếp tục bỏ tiền ra nghiên cứu về tác dụng tránh thai của nifedipin. Có lẽ phải đến năm 2016 thì bác sĩ Benoff mới được giấy phép công nhận nifedipin có tác dụng tránh thai.