Uốn ván rốn ở trẻ sơ sinh

Uốn ván là bệnh do trực khuẩn Clostri diumtetani gây ra. Bệnh hay gặp trong trường hợp sinh ở nhà, dùng dao, kéo không vô khuẩn để cắt rốn, bông băng, chỉ chưa tiệt khuẩn để buộc rốn.

Bác sĩ Bùi Thanh Mai

Uốn ván là bệnh do trực khuẩn Clostri diumtetani gây ra. Bệnh hay gặp trong trường hợp sinh ở nhà, sử dụng dao, kéo không vô khuẩn để cắt rốn, bông băng, chỉ chưa tiệt khuẩn để buộc rốn. Việc chú tâm trẻ sơ sinh sau đẻ không hợp vệ sinh (như thay băng rốn, nước tắm không sạch sẽ) cũng gây nhiễm khuẩn rốn, trong đó có vi khuẩn uốn ván.

Vi khuẩn Clostri diumtetani xâm nhập vào cơ thể trẻ sơ sinh qua vết cắt rốn. Vi khuẩn uốn ván có thể sống trong điều kiện hiếm khí. Gặp hoàn cảnh không tiện dung, nó tạo một lớp vỏ để chống đỡ gọi là nha bào, có thể sống được ở nhiệt độ 120oC trong 15 phút, nhiệt độ 90oC trong 2 tiếng. Nha bào uốn ván có nhiều trong đất bụi, tá túc ở móng tay, ở trên da và các vật dụng khác như dao, kéo.

Sau khi vi khuẩn uốn ván vào cơ thể trẻ sơ sinh, thường không làm phát sinh ngay các triệu chứng rõ rệt. Trong thời kỳ ủ bệnh (trung bình 7 ngày, còn sớm hay muộn hơn tùy theo mức độ độc tố mà vi khuẩn tiết ra), trẻ sơ sinh vẫn ăn ngủ thông thường, thỉnh thoảng hay quấy khóc, sốt nhẹ. Dựa vào khoảng thời gian ủ bệnh có thể tiên lượng được một phần bệnh nặng hay nhẹ. Ở thời kỳ toàn phát, trẻ sốt 38 - 39oC, có khi lên 40 - 41oC, quấy khóc, bỏ bú, hàm cứng càng ngày càng rõ, dần dần sinh ra co giật và co cứng. Mỗi khi lên cơn co giật, mặt trẻ sơ sinh nhăn lại, miệng chúm chím, sùi bọt mép, hai tay nắm chặt; nếu cơn giật nhẹ thì da của trẻ sơ sinh vẫn hồng hào, nhưng nếu co giật mạnh liên tiếp sẽ kèm theo những cơn hoàn thành thở vì cơ thanh quản co lại, khiến cho trẻ tím tái, chân tay lạnh, nhiều nguy cơ đe dọa tính mạng.

Sau cơn co giật là cơn co cứng các cơ,khác thường là cơ bụng và cơ lưng, khiến cho trẻ sơ sinh có một tư thếkhác thường: ưỡn cong người, cổ ngả ra sau, hai cánh tay khép sát người, hai chân duỗi thẳng. Cơn co giật và cơn co cứng có thể kéo dài hàng phút, nhịp độ của các cơn co có thể mau hay thưa tùy theo mức độ bệnh nặng hay nhẹ. Trẻ sơ sinh có thể bị chết ngay sau một cơn co giật và co cứng mạnh. Trong một số trường hợp bệnh nhẹ, phát hiện sớm và điều trị tích cực trẻ sẽ khỏi bệnh.

Để phòng bệnh uốn ván rốn trẻ sơ sinh, người mẹ khi có mang phải tiêm phòng uốn ván 2 mũi, mũi thứ nhất tiêm càng sớm càng tốt, mũi thứ hai sau đó ít nhất 30 ngày hoặc trước khi đẻ một tháng. Khi chuyển dạ, phải đến sinh tại cơ sở y tế. Trường hợp rủi ro bị đẻ rơi thì không được sử dụng liềm, mảnh sành, que nứa, dao kéo bẩn để cắt rốn cho trẻ sơ sinh mà phải luộc dao kéo rồi mới cắt (đun sôi công cụ trong 2 giờ hoặc hấp ở nhiệt độ 120oC trong 20 phút). Sau đó, sử dụng chỉ, băng bông đã tiệt khuẩn (gói đỡ đẻ sạch sẽ) để băng rốn. Phải giữ rốn sạch sẽ cho đến khi rốn rụng và khô sẹo. Nếu băng bị ướt nước, phải thay ngay. Trong những tuần đầu khi chưa rụng rốn, phải sử dụng nước đun sôi để nguội tắm cho trẻ. Khi thấy băng rốn ướt, có mùi hôi hoặc dịch mủ chảy ra thì chứng tỏ rốn đã bị nhiễm khuẩn, phải đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế để được xử lý và điều trị kịp thời.